Bedankt voor uw bezoek aan onze website.
In 1963 heeft de toenmalige gemeente Leek het initiatief genomen om op het landgoed Nienoord in Leek een spoorwegcentrum te ontwikkelen. Als onderdeel van dit spoorwegcentrum werd een spoorbaan aangelegd waarover met miniatuurtreinen passagiers konden worden vervoerd. Sinds 1967 wordt dit miniatuur “spoorwegbedrijf” bedreven door een groep hobbyisten/vrijwilligers onder de naam Nienoord Spoorwegen.
Tegenwoordig zijn de miniatuurtreinen op het landgoed niet meer weg te denken. Vele generaties bezoekers hebben warme herinneringen aan hun bezoek aan deze bijzondere inrichting en in 2022 is de 4-miljoenste passagier vervoerd. Door de jaren heen heeft Nienoord Spoorwegen een leidende en inspirerende rol gespeeld bij de ontwikkeling van dit soort spoorbanen, niet alleen in Nederland maar zelfs in heel West Europa. In 2022 heeft Nienoord Spoorwegen de Leefbaarheidsprijs van de gemeente Westerkwartier in ontvangst mogen nemen.
Inmiddels is het besef ontstaan dat Nienoord Spoorwegen een relevante cultuur historische waarde vertegenwoordigd. Vanuit de behoefte om het behoud van dit miniatuur spoorwegbedrijf en het daarbij behorende materieel voor het nageslacht te waarborgen is in 2015 de Stichting Nienoord Spoorwegen Materieel (SNSM) opgericht waarin zowel de treinen als de bijbehorende spoorbaan en overige voorzieningen zijn ondergebracht. SNSM draagt zorg voor het beheer en behoud van het materieel en stelt het ter beschikking aan de vrijwilligersorganisatie Nienoord Spoorwegen, die onder de vleugels van Stichting Landgoed Nienoord (SLN) de exploitatie van het spoorwegbedrijf voor haar rekening neemt. Op deze wijze kan het materieel nu en in de toekomst werkend en in samenhang aan het publiek worden getoond.
Het doel van Stichting Nienoord Spoorwegen Materieel is: “het verwerven, bouwen, beheren, stallen, (doen) in stand houden, modificeren, presenteren en beschikbaar stellen voor gebruik door derden van miniatuurtreinen, miniatuurtractoren en miniatuurwalsen en stationaire (stoom)machines, alsmede onderdelen daarvan en/of hieraan gerelateerde voorzieningen en voorwerpen, waaronder rails, bruggen seinpalen, gereedschappen, machines en andere objecten/systemen die hiertoe gebruikt kunnen worden (samengevat het materieel), alsmede het verwerven, ontwikkelen, beheren en doorgeven van kennis, informatie en documentatie met betrekking tot voornoemd materieel, alles in de meest uitgebreide zin.”
Het doel van Nienoord Spoorwegen luidt: “Het als onderdeel van Stichting Landgoed Nienoord exploiteren van een miniatuurspoorwegbedrijf”. De nadruk ligt daarbij op het zo natuurgetrouw mogelijk nabootsen en aan publiek tonen van een werkend Nederlands spoorbedrijf in al haar facetten met als onderdeel het betrouwbaar en veilig vervoeren van personen. Het uitgangspunt is om de bezoeker een samenhangende en historisch kloppende indruk te geven van het (Nederlandse) hoofd- en lokaalspoorbedrijf tussen 1900 en 2000.
De nadruk komt steeds meer te liggen op het vertellen van het achterliggende verhaal. In feite ontwikkeld Nienoord zich naar een museumspoorweg in het klein. Dus het werkend tonen van historisch correcte modellen van relevante spoorgebonden objecten en ensembles met bijbehorende educatieve informatievoorziening en ervaring.
Hierdoor heeft SNSM de mogelijkheid om invulling te geven aan haar doel om haar unieke collectie materieel werkend en in samenhang aan het publiek te tonen. Ook bepaalt dit de richting van het collectiebeleid van SNSM.
Tot 1860 kwamen de spoorwegen in ons land maar moeizaam tot ontwikkeling. Maar nadat op 18 augustus 1860 een wet was aangenomen die erin voorzag dat de staat de aanleg van spoorlijnen zelf ter hand zou gaan nemen ging het ineens hard. Tussen 1860 en 1875 werden en door het hele land lijnen aangelegd en zo ontstond een spoorwegennet dat tot aan de ingebruikname van de Hogesnelheidslijn in 2009 nagenoeg onveranderd bleef. Door fusies van de verschillende spoorwegbedrijven die ons land kende ontstond uiteindelijk de NV Nederlandse Spoorwegen. Begin vorige eeuw ontwikkelden de spoorwegen in Nederland zich erg snel. De techniek van stoomlocomotieven was inmiddels volwassen aan het worden en in 1908 werden de eerste stappen op het gebied van elektrische tractie (aandrijving) gezet. De 1e- en zeker de 2e wereldoorlog zorgden voor een tijdelijke stilstand maar in 1958 was Nederland één van de eerste landen in de wereld waar de stoomtrein definitief werd uitgerangeerd. Met “spoorslag 70” werd in 1969 de basis gelegd voor de huidige dienstregelingen en uiteindelijk ontstond er één van meest intensief bereden spoorwegnetten van Europa.
Vele veranderingen, verbeteringen en moderniseringen bij de Spoorwegen en hun onlosmakelijke verwevenheid met belangrijke ontwikkelingen in de samenleving maken de 21e eeuw tot fascinerende periode in de Nederlandse spoorweghistorie.
Ondanks de grote betekenis van de spoorwegen voor de ontwikkeling van Nederland is er in ons land weinig van onze spoorhistorie meer te zien. Stations zijn gemoderniseerd, werkwijzen veranderd, emplacementen zijn opgebroken en de locomotieven en wagens zijn vrijwel allemaal gesloopt. In Utrecht is er het Nederlands spoorwegmuseum dat de lastige taak heeft om op een beperkt oppervlak een beeld te geven van 180 jaar spoorweghistorie. Er zijn enkele museumspoorwegen die een beeld geven van het vroegere lokaalspoor en tramwegbedrijf. Geen enkele museumspoorlijn beschikt echter over de infrastructuur en het materieel om een echt goede indruk te kunnen geven van het vroegere hoofdspoorwegbedrijf. En op het openbare spoorwegnet is stoomtractie ook nog eens nagenoeg onmogelijk.
Door gebrek aan ruimte, bewaard gebleven erfgoed en middelen is er dus geen plaats in Nederland waar onze spoorhistorie enigermate integraal en samenhangend gepresenteerd kan worden. Dit is het terrein waarop Nienoord Spoorwegen en SNSM zich willen begeven. Om haar toegevoegde waarde te vergroten en haar bestaan ook in de toekomst te verzekeren ontwikkelt Nienoord Spoorwegen zich al enkele jaren in de richting van een historisch spoorwegbedrijf op schaal. Juist door haar kleinere schaal:
Het streven van Nienoord Spoorwegen en SNSM is het ontwikkelen en tonen van een werkend spoorwegbedrijf dat zoals dat in het verleden in Nederland bestond;
De culturele waarde van Nienoord Spoorwegen Materieel is dus 2-ledig: